નવી દિલ્હી,
પ્રધાનમંત્રી સૂર્ય ઘર મુફ્ત બિજલી યોજના અંતર્ગત ‘મોડલ સોલર વિલેજ’નાં અમલીકરણ માટેની યોજનાનાં દિશાનિર્દેશોને 9 ઓગસ્ટ, 2024નાં રોજ નવીન અને પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જા મંત્રાલય દ્વારા સૂચિત કરવામાં આવ્યાં છે.
યોજનાના ઘટક ‘મોડેલ સોલાર વિલેજ’ હેઠળ, સૌર ઊર્જાને અપનાવવાને પ્રોત્સાહન આપવાના અને ગ્રામ સમુદાયોને તેમની ઊર્જાની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા આત્મનિર્ભર બનવા માટે સક્ષમ બનાવવાના ઉદ્દેશ સાથે, ભારતભરમાં જિલ્લા દીઠ એક મોડેલ સોલાર વિલેજ બનાવવા પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. આ ઘટક માટે કુલ ₹800 કરોડનો નાણાકીય ખર્ચ ફાળવવામાં આવ્યો છે, જે પસંદ કરેલા મોડેલ સોલાર વિલેજ દીઠ ₹1 કરોડ પૂરા પાડે છે.
સ્પર્ધાની પદ્ધતિ હેઠળનું ગામ ગણવા માટે, ગામ એ 5000 (અથવા ખાસ શ્રેણીના રાજ્યો માટે 2000)થી વધુ વસ્તી ધરાવતું મહેસૂલી ગામ હોવું જોઈએ. પસંદગી પ્રક્રિયામાં એક સ્પર્ધાત્મક પદ્ધતિનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં જિલ્લા કક્ષાની સમિતિ (ડીએલસી) દ્વારા સંભવિત ઉમેદવારની જાહેરાતના 6 મહિના પછી 6 મહિના પછી સ્થાપિત તેમની એકંદર વિતરિત પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જા (આરઇ) ક્ષમતા પર ગામોનું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવે છે.
દરેક જિલ્લામાં સૌથી વધુ આરઇ ક્ષમતા ધરાવતા વિજેતા ગામને રૂ. 1 કરોડની કેન્દ્રીય નાણાકીય સહાયની ગ્રાન્ટ મળશે. આ યોજનાનો અમલ રાજ્ય/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જા વિકાસ એજન્સી દ્વારા જિલ્લા સ્તરીય સમિતિ (ડીએલસી)ની દેખરેખ હેઠળ કરવામાં આવશે, જેથી એ સુનિશ્ચિત થાય કે પસંદ કરાયેલાં ગામડાંઓ સૌર ઊર્જાથી સંચાલિત સમુદાયોમાં અસરકારક રીતે પરિવર્તિત થાય અને દેશભરનાં અન્ય ગામડાંઓ માટે આદર્શ સ્વરૂપે કામ કરે.
ભારત સરકારે 29 ફેબ્રુઆરી 2024ના રોજ પીએમ-સૂર્ય ઘર: મુફ્ત બિજલી યોજનાને મંજૂરી આપી હતી, જેનો ઉદ્દેશ સોલર રૂફટોપ ક્ષમતામાં હિસ્સો વધારવાનો અને રહેણાંક ઘરોને તેમની પોતાની વીજળી ઉત્પન્ન કરવા માટે સશક્ત બનાવવાનો છે. આ યોજનાનો ખર્ચ રૂ. 75,021 કરોડ છે અને તે નાણાકીય વર્ષ 2026-27 સુધી અમલમાં મૂકવામાં આવશે.
